دررفتگی لگن یکی از آسیب‌های شدید و اورژانسی است که معمولاً در اثر تصادفات، سقوط از ارتفاع یا وارد شدن ضربات سنگین به ران و لگن ایجاد می‌شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که سر استخوان ران از حفره لگن خارج می‌شود و بیمار دچار درد شدید، ناتوانی در حرکت دادن پا و تغییر شکل واضح اندام می‌شود.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که می‌توانند لگن دررفته را در خانه جا بیندازند؛ اما واقعیت این است که این کار بسیار خطرناک است و تنها باید توسط متخصص ارتوپدی انجام شود.

متخصصانی مانند دکتر مهرداد منصوری – که در حوزه جراحی ارتوپدی و مفاصل شناخته‌شده هستند – بارها تأکید کرده‌اند که کوچک‌ترین تلاش غیرتخصصی برای جاانداختن لگن می‌تواند باعث پارگی عصب سیاتیک، شکستگی استخوان و خونریزی داخلی شود.

در این مقاله به‌طور علمی بررسی می‌کنیم که دررفتگی لگن چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده می‌شود، روند جااندازی استاندارد آن چیست، و چرا این کار باید فقط در بیمارستان انجام شود. همچنین به نقش مشکلاتی مثل ساییدگی لگن در افزایش احتمال آسیب نیز اشاره خواهیم کرد.

آیا لگن دررفته را می‌توان در خانه جا انداخت؟

پاسخ قطعی و علمی: خیر، هرگز.

جا انداختن لگن با جا انداختن شانه یا انگشت کاملاً متفاوت است.
مفصل ران یکی از عمیق‌ترین و قوی‌ترین مفاصل بدن است و عضلات بسیار ضخیمی اطراف آن را احاطه کرده‌اند. خروج سر استخوان ران از حفره لگن معمولاً با آسیب‌های همراه مانند:

• پارگی تاندون‌ها

• خونریزی داخلی

• آسیب عصب سیاتیک

• شکستگی‌های کوچک یا بزرگ

• فشار شدید به مفصل

همراه است.
به همین دلیل، تلاش برای جاانداختن آن بدون بیهوشی و تجهیزات پزشکی می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری ایجاد کند.

چه علائمی نشان می‌دهد که لگن دررفته است؟

دررفتگی لگن معمولاً با علائم زیر همراه است:

• درد بسیار شدید در لگن و ران

• ناتوانی کامل در حرکت دادن پا

• چرخش غیرطبیعی پا (مثلاً پا به بیرون یا داخل می‌چرخد)

• کوتاه‌تر به نظر رسیدن پا

• بی‌حسی یا گزگز پا (نشانه آسیب عصب سیاتیک)

• تورم شدید در ناحیه لگن

اگر بیمار سابقه ساییدگی لگن داشته باشد، مفصل او ضعیف‌تر است و احتمال دررفتگی حتی با ضربه‌های خفیف‌تر هم وجود دارد.

در صورت دررفتگی لگن چه باید بکنیم؟

اقدامات درست:

1. بیمار را تکان ندهید.
   هرگونه حرکت می‌تواند آسیب را شدیدتر کند.

2. پا را صاف نکنید یا جا نیندازید.
   این کار بسیار خطرناک است.

3. یخ روی ناحیه لگن قرار دهید (در حد ۱۰–۱۵ دقیقه برای کاهش التهاب).

4. تماس با اورژانس و انتقال بیمار به بیمارستان.

5. اطمینان از عدم فشار روی پا یا لگن در زمان انتقال.

در بیمارستان چگونه لگن را جا می‌اندازند؟

جااندازی لگن یک عمل پزشکی است که فقط توسط متخصص ارتوپدی انجام می‌شود. این کار با استفاده از روش‌هایی مانند:

• بیهوشی عمومی

• یا بی‌حسی نخاعی

انجام می‌شود تا عضلات بیمار کاملاً شل شوند. وقتی عضلات شل باشند، پزشک می‌تواند با تکنیک‌های خاص، سر استخوان ران را دوباره داخل حفره لگن قرار دهد.

مراحل کلی:

1. بیهوش کردن بیمار جهت جلوگیری از درد و اسپاسم عضلانی

2. گرفتن عکس رادیولوژی برای تشخیص نوع دررفتگی

3. استفاده از مانورهای درمانی تخصصی (مثل مانور Allis، Bigelow و ...)

4. بررسی وضعیت عصب سیاتیک پس از جااندازی

5. گرفتن عکس مجدد برای اطمینان از قرارگیری صحیح استخوان

6. بی‌حرکت نگه‌داشتن مفصل برای چند هفته

7. شروع فیزیوتراپی برای بازگشت قدرت و دامنه حرکت

این روند دقیقاً همان چیزی است که متخصصانی مانند دکتر مهرداد منصوری توصیه می‌کنند.

اگر دررفتگی لگن درمان نشود چه می‌شود؟

اگر مفصل به‌موقع جا نیفتد، خطرات زیر وجود دارد:

• نکروز سر استخوان ران (قطع خون‌رسانی و مرگ سلولی)

• آسیب دائمی عصب سیاتیک

• آرتروز زودرس یا ساییدگی لگن

• شکستگی‌های همراه و تخریب کامل مفصل

• درد مزمن و محدودیت شدید حرکت

در بسیاری از موارد، درمان نکردن دررفتگی یا جاانداختن غلط باعث می‌شود بیمار در آینده به جراحی تعویض مفصل لگن نیاز پیدا کند.

ارتباط بین دررفتگی و ساییدگی لگن

فردی که دچار ساییدگی لگن (آرتروز مفصل لگن) باشد:

• غضروف مفصلش فرسوده است

• مفصل ثبات کمتری دارد

• بافت‌های نگهدارنده ضعیف‌تر هستند

به همین دلیل، احتمال دررفتگی بیشتر است و پس از جااندازی، دوران نقاهت طولانی‌تر خواهد بود.

همچنین افرادی که آرتروز شدید دارند، حتی پس از جااندازی، ممکن است همچنان درد داشته باشند و در نهایت نیاز به جراحی‌های بازسازی مفصل یا تعویض مفصل لگن پیدا کنند.

آیا ورزش و فیزیوتراپی پس از جااندازی ضروری است؟

بله، ۱۰۰٪ ضروری است.

فیزیوتراپی کمک می‌کند:

• عضلات لگن دوباره قدرت خود را باز یابند

• درد کاهش یابد

• دامنه حرکت بهبود یابد

• احتمال دررفتگی مجدد کم شود

• از ساییدگی لگن جلوگیری شود

تمرینات شامل:

• تقویت عضلات سرینی

• تمرینات دامنه حرکت

• کشش عضلات ران

• تمرین‌های تعادلی

است.
بسیاری از متخصصان ارتوپدی مانند دکتر مهرداد منصوری به نقش حیاتی فیزیوتراپی پس از جااندازی لگن تأکید دارند.

چه کسی بیشتر در معرض دررفتگی لگن است؟

• افراد با ساییدگی لگن

• سالمندان

• مبتلایان به پوکی استخوان

• ورزشکاران حرفه‌ای

• افراد با ضعف عضلانی شدید

• کسانی که سابقه دررفتگی قبلی داشته‌اند

جمع‌بندی

جا انداختن لگن دررفته یک کار کاملاً تخصصی و اورژانسی است.
این کار:

• هرگز نباید در خانه انجام شود

• فقط باید زیر نظر پزشک و با تجهیزات پزشکی انجام شود

• خطرات شدیدی دارد

• در صورت تأخیر در درمان می‌تواند منجر به نکروز، ساییدگی لگن، آسیب عصب سیاتیک و حتی ناتوانی دائمی شود

متخصصانی مثل دکتر مهرداد منصوری همواره تأکید می‌کنند که کوچک‌ترین دستکاری غیرعلمی در این ناحیه می‌تواند آسیب را چند برابر کند.

اگر بیمار دچار دررفتگی شد: